افزایش آلاینده‌ها با جولان خودروهای فرسوده
افزیش آلودگی هوا معضلی است که هر ساله باعث تعطیلی مدارس و ادارات دولتی و بنگاه های اقتصادی و ضرر و زیان های هنگفت می شود، اما برخی مسئولان ذیربط هر بار با فرافکنی مسئولیت مقابله با این چالش را متوجه سازمان‌های دیگر می کنند و با بهانه نبود بودجه و امکانات از ارائه راهکار مناسب در این خصوص شانه خالی می‌کنند.
اما آنچه به گفته کارشناسان سهم عمده‌ای در افزایش آلودگی هوا دارد، فرسودگی ناوگان حمل و نقل کشور است که در صورت مقابله با آن با راهکارهایی مانند برقی سازی ناوگان حمل و نقل فقط در پایتخت حدود 9 همت صرفه جویی در مصرف سوخت و بی نیازی از واردات بنزین و مشکلات متعاقب آن برای کشور حاصل می شود و علاوه بر آن باعث کاهش 65 هزار تنی آلاینده های تهران در سال را نیز به دنبال خواهد داشت.
برقی کردن خودروها در ناوگان حمل و نقل راهکاری است که در اکثر کشورهای دنیا مورد توجه قرار گرفته است اما قطعاً اجرای بسترهای لازم و زیرساخت های مناسب از شرایط اجرای موفق این طرح در مقابله با آلودگی هوا خواهد بود.
حمل و نقل جاده‌ای، مقصر اصلی آلودگی هوا
به گزارش انجین استارت، حمل و نقل جاده‌ای منبع اصلی آلودگی هوا به شمار می آید که به سلامت انسان و محیط زیست آسیب می‌رساند. وسایل نقلیه طیفی از آلاینده‌ها شامل: اکسیدهای نیتروژن، ذرات معلق، مونوکسید کربن، اکسیدهای گوگرد و هیدروکربن‌های نسوخته را منتشر می‌کنند و از علل عمده آلودگی هوای شهری هستند. ثابت شده است که کاهش آلودگی هوا از طریق حمل و نقل مقرون به صرفه است.
به عنوان مثال، در آمریکا به ازای هر یک دلار هزینه شده برای برنامه‌های کاهش انتشار، ۹ دلار مزایای اقتصادی در بهداشت عمومی و محیط زیست ایجاد شده است. توسعه زندگی شهرنشینی و صنعتی موجب بروز انواع آلودگی ها از جمله آلودگی هوا شده است، حجم زیاد خودروهای بی کیفیت و سوخت های فسیلی توان هوا را گرفته و دیگر جایی برای نفس کشیدن باقی نگذاشته است، آخرین آمار نشان می دهد ۲۵ میلیون خودرو در کشور وجود دارد و تاسف بارتر اینکه بین ۶.۵ تا ۷ میلیون از آنها فرسوده اند، همچنین ۱۲ میلیون موتورسیکلت در جاده ها و معابر تردد می کنند که ۹۰ درصدشان کاربراتوری یا فرسوده اند، آمار تکان دهنده‌تر اینکه هر خودرو فرسوده ۲۰ برابر یک خودروی استاندارد و هر موتورسیکلت بیش از ۱۲ برابر یک خودروی سبک آلودگی را منتشر می کند، این آمار یعنی اینکه سالانه حجم زیادی آلودگی وارد هوا می شود.
سهم عمده ناوگان حمل و نقل عمومی در افزایش آلاینده‌ها
بر اساس این گزارش، به دنبال سفر اخیر شهردار تهران به چین، میرزایی قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از تفاهم نامه هایی با مسئولان ذیربط در چین در خصوص نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی خبر داد و گفت: بیشترین سهم آلاینده‌های منتشره در تهران حاصل تردد وسایل نقلیه است که بخش زیادی از آن را وسایل نقلیه شخصی رقم می‌زنند و بخشی نیز حاصل تردد وسایل نقلیه عمومی است. اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها به لحاظ تردد بالای روزانه در سطح شهر و نزدیک بودن به زمان فرسودگی، نیاز به نوسازی دارند.
هم‌اکنون اتوبوس‌های تهران ۵.۷ درصد ذرات معلق و ۰.۵درصد گازهای آلاینده شهر را منتشر می‌کنند که با نوسازی آنها (با فرض محاسبات در خصوص اتوبوس‌ها این است که اتوبوس‌های برقی همگی جایگزین اتوبوس های دیزلی و اتوبوس‌های گازسوز جایگزین ۱۰۰ دستگاه اتوبوس دیزلی و ۹۰۰ دستگاه اتوبوس گازسوز شوند)، انتشار ذرات معلق ۱۰۰ درصد و آلاینده‌های گازی آنها تا ۹۵ درصد کاهش خواهد یافت.
از سویی تاکسی‌های تهران ۲.۱ درصد روی انتشار ذرات معلق و ۹.۴ درصد آلاینده‌های گازی شهر سهم دارند که با نوسازی آنها (ارقام مربوط به ناوگان تاکسیرانی با فرض جایگزینی تاکسی‌های بنزینی محاسبه شده است)، ۱۰درصد ذرات معلق و ۴۸ درصد آلاینده‌های گازی که این ناوگان تاکنون در شهر پراکنده می‌کرده‌اند، کاهش می‌یابد.
9 همت صرفه جویی در صورت برقی کردن وسایل حمل و نقل عمومی
او ادامه داد: بند دیگری نیز مربوط به برقی‌سازی ناوگان موتورسیکلت پایتخت است. این وسایل نقلیه هم‌اکنون ۱۰.۱درصد ذرات معلق شهر و ۲۱.۳ درصد آلاینده‌های گازی را در هوا منتشر می‌کنند که در صورت برقی‌سازی، ۱۷.۵درصد ذرات معلق و ۱۷.۵درصد آلاینده‌های گازی از آسمان شهر حذف خواهد شد. به این ترتیب با جایگزینی هزار دستگاه اتوبوس گازسوز، هزار دستگاه اتوبوس برقی، ۱۰ هزار دستگاه تاکسی برقی ، ۱۰هزار دستگاه ون برقی و ۱۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت برقی ۶۵ هزار تن از آلاینده‌های‌تهران در طول سال کاسته خواهد شد.
به گفته این مقام مسئول، در صورت نوسازی ناوگان، ۳۲۵ میلیون لیتر سالیانه در مصرف بنزین و گازوئیل صرفه جویی می‌شود که این رقم معادل ۹همت صرفه جویی هزینه مصرف سوخت درطول سال خواهد بود. همچنین کل ارزش اقتصادی ناشی از کاهش مصرف سوخت و کاهش آلاینده های هوا تقریبا ۳۱ همت می‌شود که عایدی آن در بخش کاهش آلایندگی ۲۲.۵ همت خواهد بود.
پیش نیازهای برقی کردن خودروهای حمل و نقل عمومی
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره اینکه چه نهادها و ارگان‌هایی در حوزه برقی‌سازی حمل و نقل نقش دارند، گفت: عمده‌ترین وظایف در حوزه برقی‌سازی مربوط به وزارتخانه‌های صمت و نیرو است. وزارت صمت وظیفه تشویق تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت به تولید محصولات برقی را دارد.
همچنین در حوزه واردات نیز تسهیلات لازم از جمله حداقل یا صفر کردن سود بازرگانی لازم است از طریق وزارت صمت انجام شود. در کنار این موضوع وزارت نیرو متولی اصلی ایجاد زیرساخت شارژ وسایل نقلیه برقی است. همچنین تأمین برق این ایستگاه ها و بار اضافی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه برقی بر عهده وزارت نیرو است. اما در کنار این موارد برای تسهیل در توسعه وسایل نقلیه برقی و جبران اختلاف قیمت آن با نوع بنزینی و گازوئیلی جهت ترغیب مصرف کنندگان، ارائه تسهیلات و کمک های بلاعوض از جانب دولت ضروری است و این موضوع می بایست از طریق وزارتخانه های نفت و اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه پیگیری شود.
داریوش گل علیزاده رئیس مرکز ملی هوا و تغییر سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه گفت: سال گذشته در چهار ماه اول سال از لحاظ شاخص آلاینده ازن در تهران ۲۱ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۲ روز ناسالم برای تمام گروه ها داشتیم در حالیکه در مدت مشابه امسال ۱۴ روز ناسالم برای گروه های حساس و یک روز ناسالم برای تمام گروه ها ثبت شده است.
طرح کهاب موفق در اجرا اما نیاز به توسعه کمی
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: طرح کهاب فقط در ۲۰۰ جایگاه عرضه سوخت سراسر کشور اجرا شد که باید با سرعت بیشتری پیش رود، امسال هم برنامه داریم که اجرای آنرا با جدیت پیگیری کنیم و تنها چاره کاهش ازن مدیریت این منابع است، باید این آلاینده ها را کاهش دهیم که زمانی مانند تابستان امسال که گرمای شدید داشتیم ازن تشکیل نشود.
او افزود: البته گرد و غبار مانع شکل گیری آلاینده ازن می شود چون خورشید نمی تواند با شدت به دو آلاینده ترکیبات آلی و اکسید نیتروژن بتابد اما در مجموع آلاینده بسیار خطرناکی است و باید حتما کنترل شود، در قانون هوای پاک راه های کنترل آن و تکالیف دستگاه ها دیده شده است بنابراین برای رهایی از این آلاینده باید استاندارد سوخت و کیفیت خودروها افزایش یابد و هم اینکه خودروهای فرسوده نوسازی شوند.
بازنده طرح های نیمه تمام نباشیم
بر اساس این گزارش؛ تردد خودروهای فرسوده و استفاده از سوخت های فسیلی موجب انتشار ترکیبات آلی فرار و اکسید نیتروژن می شود که با تابش خورشید به آلاینده ثانویه ازن تبدیل می شود، با این حساب چند سالی است که آلاینده ازن به سایر آلایندگی های هوا در کلانشهر تهران اضافه شده و همان سبزه ای است که محل زندگی ما به آن آراسته شده است. حال هر چه هوا گرمتر و تابش خورشید شدیدتر باشد حجم آلاینده ازن هم بالاتر می رود، استاندارد ازن عدد ۷۰ است اما امسال در دوم تیرماه شاخص ازن در بخش هایی از تهران به عدد ۱۳۰ یعنی حدود دو برابر حد مجاز رسید.
در این راستا بهینه سازی ناوگان حمل و تمرکز بر روی برقی کردن خودروها که به عنوان یک راهکار از سوی مسئولان ارائه شده است، نیاز به ایجاد زیرساخت ها و بسترسازی لازم از سوی متولیان اصلی در این حوزه مانند وزارت کشور و شهرداری و …. دارد تا بتوان به چالش های پیش بینی شده در این زمینه فائق آمد. یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی برقی سازی ناوگان، تأمین برق مورد نیاز جهت شارژ کلیه وسایل نقلیه برقی و همچنین ایجاد بستر شارژ این وسایل نقلیه است. بخصوص در ناوگان حمل و نقل عمومی که میزان پیمایش وسیله نقلیه بالا بوده و زمان شارژ آن باید به حداقل برسد، ایجاد و توسعه زیرساخت شارژ عمومی اهمیت بالایی دارد.
چالش مهم دیگر در توسعه وسایل نقلیه برقی، قیمت تمام شده آن است که بسیار بیشتر از همنوع بنزینی یا گازوئیلی خود بوده و حتماً باید تسهیلات بلاعوض و تسهیلات کم بهره برای تشویق جامعه به استفاده از این نوع ناوگان از طرف دولت‌ها تأمین شود. از این رو بسیار مطلوب است تا پیش از اجرای طرحی که قطعاً نیاز به سرمایه گذاری و هزینه های مالی و زمان بر است به طور جدی با رایزنی با کارشناسان امر شرایط اجرای بهینه آن بررسی شود تا همچون طرح های نیمه تمام دیگر پس از صَرفِ هزینه ها و از دست دادن زمان بسیار فقط بازنده اجرای طرح های نیمه تمام نباشیم.
منبع: آرمان ملی